Kaspi түрік нарығында: тәуекел етуге тұра ма?

Kaspi-дің ең үлкен мәмілесі: стратегиялық экспансия немесе негізсіз тәуекел ме?

Қазақстандық қаржы-технологиялық алпауыт Kaspi.kz-тің Түркияның Hepsiburada электрондық коммерция платформасының 65,41% үлесін сатып алу туралы қазан айында жасалған мәміле сарапшылар арасында көптеген сұрақтар мен күмән тудырды. 1,13 миллиард долларды құраған мәміле сомасы компанияның нарықтық бағасы 707 миллион долларды құрайды, яғни, даулы көрінеді. Hepsiburada соңғы жылдары тап болған проблемалар бізді мұндай сатып алудың нақты болашағына және оның негізделуіне күмән келтіреді. Түркиядағы макроэкономикалық жағдайды және Hepsiburada бизнесінің тұрақсыздығын ескере отырып, көпшілік бұл мәміле Kaspi-ге орынсыз қаржылық жүктеме ме деп ойлайды.

Hepsiburada тарихы: дағдарысқа апаратын жол

Бір кездері Түркияның электрондық коммерцияның көшбасшысы болған Hepsiburada ұзақ уақыт бойы елдің бірінші онлайн сауда платформасы болды. Дегенмен, соңғы жылдары компания қиын кезеңдерді бастан өткерді. 2021 жылы көпшілікке жарияланғаннан бері оның акциялары 70%-дан астам құлдырады, бұл инвесторлардың сенімінің жоғалғанын және табысқа қатысты мәселелерді көрсетеді. Түркиядағы экономикалық тұрақсыздық пен Alibaba және Amazon сияқты жергілікті және халықаралық ойыншылардың жоғары бәсекелестігі аясында Hepsiburada өз орнын сақтай алмады.

Осы айқын дағдарысқа қарамастан, Kaspi компанияны 1,7 миллиард долларға бағалады, бұл оның нарықтық құнынан 2,5 есе дерлік. Бұл қадам инвесторлар мен сарапшылар арасында күрделі сұрақтар тудырады, олар мұндай бағалаудың орындылығына күмән келтіреді және одан жоғары тәуекелдерді көреді. 

Макроэкономикалық тәуекелдер және бәсекелестік

Түркия соңғы жылдары күрделі экономикалық дағдарысты бастан кешіруде. Жоғары инфляция, лираның құнсыздануы және тұтынушылар табысының төмендеуі бүкіл электронды коммерция нарығына кері әсерін тигізуде. Халықтың сатып алу қабілеті төмендеуде, бұл өз кезегінде Hepsiburada-ның сатылымы мен кірісіне әсер етеді. Жаңа акционердің келуімен де, бұл макроэкономикалық мәселелерді шешу Kaspi бақылауынан тыс қалады.

Сонымен қатар, түрік нарығында, әсіресе ірі халықаралық ойыншылардың қатал бәсекелестігі жалғасуда. Мысалы, Alibaba жергілікті Trendyol платформасын белсенді түрде қолдайды, ол қоғамда танымал және қазірдің өзінде Түркиядағы электрондық коммерция сегментінде жетекші орынға ие. Amazon платформасы да аймақтағы деңгейін көтеріп, табысты нәтиже көрсетуде. Мұндай жағдайларда Hepsiburada өте қиын бәсекелестік ортада қалады, оның өсу мүмкіндіктері өте шектеулі болып көрінеді.

Қиындықтар

Kaspi басшылығының сенімдігіне қарамастан, бұл транзакцияға байланысты қиындықтар бар. Мәміле Kaspi-ден айтарлықтай қаржылық инвестицияларды талап етеді. Шарттарға сәйкес, 600 миллион доллар мәміле аяқталғаннан кейін, тағы 526,9 миллион доллар алты ай ішінде төленеді. Бұл Kaspi акционерлерінің алаңдаушылығын тудыруы мүмкін елеулі сомалар, әсіресе Hepsiburada-мен синергия күтілетін нәтижелерге әкелмесе.

Қорытынды: негізсіз тәуекел

Hepsiburada-ны сатып алу қиын кезеңдерді бастан өткеріп жатқан нарықта Kaspi-дің өте қауіпті қадамы секілді. Kaspi басшылығының оптимистік мәлімдемелеріне қарамастан, түрік нарығындағы ағымдағы жағдай мен Hepsiburada-ның қаржылық көрсеткіштері керісінше көрсетеді. Жоғары қаржылық міндеттемелер, макроэкономикалық тұрақсыздық және қатал бәсекелестік Kaspi-дің халықаралық деңгейдегі ұстанымына нұқсан келтіруі мүмкін елеулі тәуекелдерді тудырады.

Сайып келгенде, егер компания жаңа жағдайларға тез бейімделе алмаса және түрік нарығында кездесетін қиындықтарға төтеп бере алмаса, Hespiburada-ны сатып алу Kaspi үшін қымбат қателік болуы мүмкін.