Ұлттық банк базалық мөлшерлемені неге өзгертпейді?

Ұлттық банк базалық мөлшерлемені 14,25 пайыз деңгейінде қалдырды

Ұлттық банк төрағасы Тимур Сүлейменов базалық мөлшерлемені өзгертпеу туралы шешім қабылдады. Бұл шешім әлеуметтік желілерде қоғамның қызу талқылауына себеп болды.

Экономист Жангелді Шымшықовтың айтуынша, жоғары базалық мөлшерлеме экономикалық өсімге кедергі келтіріп, кәсіпкерлер мен халыққа несие алуды қиындатады.

Базалық мөлшерлеме және несие құны

Базалық мөлшерлеме деңгейі 14,25 пайыз болғандықтан, екінші деңгейлі банктер кәсіпкерлерге және тұтынушыларға несие берген кезде оған инфляция деңгейін (шамамен 10 пайыз) және өз маржасын (10 пайыз) қосады. Осылайша, несие мөлшерлемесі шамамен 34 пайызды құрайды. Кейбір жағдайларда бұл көрсеткіш 56 пайызға дейін жетуі мүмкін.

Бұл жағдай бизнес үшін ауыртпалық болып отыр. Себебі көптеген кәсіпкерлер несие алып, оны қайтару мүмкіндігінен айрылады.

Инфляциямен күрес: Жоғары мөлшерлеме тиімді ме?

Жангелді Шымшықов инфляциямен күресудің екі жолын түсіндіреді:

• Экономикалық инфляция. Бұл инфляция өндірістің жетіспеушілігінен туындайды. Бұл жағдайда үкімет өндірісті арттыруы және тауарлар мен қызметтердің ұсынысын көбейтуі тиіс.
• Монетарлық инфляция. Бұл ақша көлемінің артуынан туындайды. Бұл жағдайда Ұлттық банк ақша массасын азайту үшін базалық мөлшерлемені көтереді.

Шымшықовтың пікірінше, Қазақстанда инфляция негізінен экономикалық сипатқа ие. Сондықтан базалық мөлшерлемені арттырудан гөрі, өндірісті ынталандыруға көңіл бөлу қажет.

Неліктен Ұлттық банк мөлшерлемені жоғары деңгейде ұстайды?

Экономистің пікірінше, Ұлттық банк өз қызметінің негізгі көрсеткіші ретінде алтын-валюта резервтерінің өсуін қарастырады. Жоғары мөлшерлеме арқылы банк бұл резервтерді арттыруға ұмтылады. Алайда бұл тәсіл ұлттық экономиканың өсуіне кедергі келтіреді.

Қазақстан экономикасы үшін шағын және орта бизнесті қолдау маңызды. Ол үшін несиелердің қолжетімділігін қамтамасыз ету қажет. Жоғары базалық мөлшерлеме бұл мақсатқа жетуге кедергі келтіріп отыр.

Экономист: Айман Тұрсынхан