Путиндік Ресей: православиенің жаһандық өрлеуіндегі рөлі

Ресей президенті Владимир Путин елдегі православиенің қайта өрлеуіне ықпал етуші ғана емес, сонымен қатар жаһандық діни ренессанстың белсенді қатысушысы болуы мүмкін. Бұл туралы британдық The Spectator басылымында тарихшы және жазушы Фрэнсис Пайк жазды, деп хабарлайды POLITICO.KZ.

Пайктың айтуынша, Путин билікте отырған жылдарында Ресей православ шіркеуін үнемі қолдап келеді. Оның анасы дінге берілген әйел болған және ұлын жасырын шоқындырған. Путин әрқашан мойнында айқыш белгісін тағып жүреді және шіркеуде шоқыну белгісін жасайтыны да айтылған. Алайда КГБ-ның бұрынғы офицері ретінде оның шынайы сеніміне көптеген адамдар күмәнмен қарайды.

— Сіз Жаратқан Иеге сенесіз бе? — деген сұраққа ол: «Мен сенетін дүниелер бар, бірақ менің орнымдағы адам оларды жарияламауы тиіс», — деп жауап берген.

Соған қарамастан, Мәскеу патриархы Кирилл Путинді «Құдайдың кереметі» деп атап, оның дінге деген көзқарасына ерекше сенім білдірген. Кеңес одағы құлағаннан кейін православиенің орнын бұрынғы коммунистік партияның орнына идеологиялық тірек ретінде қабылдау кең етек жайды. Қазіргі таңда Ресей халқының 70%-дан астамы өзін православие өкілі деп есептейді.

Шіркеулер мен иконалар — мемлекеттің жаңа символы

1990-жылдары ресейлік миллиардер Борис Березовский Путинге сыйлық ретінде автокөлік емес, шіркеулерге тапсыруға арналған көне иконаларды бергенін айтқан. Путин мұндай сыйлықтарды құп көріп, оларды монастырьлер мен храмдарға таратып отырған. 2015 жылдан кейін Ресейде барлық құрылыс жобалары тоқтап қалғанда, православ шіркеулері мен монастырьлердің құрылысы мен қайта қалпына келтірілуі жалғасқан.

Соңғы 35 жылда монастырь саны 18-ден 788-ге дейін өскен. Соловки аралындағы монастырь — оның айқын дәлелі. Бұл мекеме кеңестік кезеңде Соловецкий лагері ретінде танымал болған — Александр Солженицын оны «ГУЛАГ-тың анасы» деп атаған. Бүгінде ол қайта жаңартылып, онда 40-тан астам монах өмір сүріп жатыр.

Ресей үкіметі 2003 жылы Екатеринбургтегі Николай ІІ мен оның отбасын еске алуға арналған «Қанды Храмның» құрылысын аяқтады. Сол жылы Путин бұл жерге Германия канцлері Герхард Шредермен бірге барды.

Діннің жандануы — тек Ресейде емес

Автор православие қайта өрлеуі тек Ресеймен шектелмейтінін атап өтеді. Египеттегі копт шіркеуі, Эфиопиядағы Тевахедо шіркеуі, Грекиядағы Афон тауы монастырьлері мен АҚШ-тағы жаңа ұрпақ православ христиандары да бұл құбылыстың бір бөлігі.

1970 жылдары Афон тауының монастырьлерінде 1100 монах болса, қазір олардың саны 2000-нан асты. Англия королі Карл III-нің Ватопед монастыріне жиі баруы, иконалар жинауы және иконопиське арналған курстар ашуы — Батыстағы ықпалдың мысалы ретінде келтірілген.

АҚШ-та Нью-Джерси мен Вирджиния-Бичтегі шіркеулер жастармен толығуда. Мысалы, F-18 ұшағының афроамерикалық ұшқышы да православиеге қызығушылық білдірген.

Иконалар — сенімнің көрінісі

XX ғасырда Батысқа сатылған иконалар енді қайта Ресейге оралып жатыр. Лондондағы Temple галереясында ресейлік олигарх жеке ұшағымен монахтарды әкеліп, монастырьге арналған иконалар сатып алған.

Италия, Германия, Бельгия мен Грузияда жаңа музейлер ашылып жатыр. Брюссельде бельгиялық миллиардер Эрик Виттуктың жеке коллекциясы жақында көпшілікке ұсынылмақ.

2027 жылы Луврда византиялық және шығыс христиан өнеріне арналған жаңа бөлім ашылады. Бұл — әлемдегі православиеге деген қызығушылықтың артып келе жатқанының дәлелі.

— Путин ол бөлімді көреді ме, жоқ па — ол оның сенімінің айқын еместігіне байланысты. Алайда Луврдағы бұл бастама православиенің жаһандық қайта өрлеуіне жаңа серпін беретіні анық, — деп түйіндейді Фрэнсис Пайк.