2024 жылғы идеология саласындағы қорытындылар

Саясаттанушы Данияр Әшімбаев 2024 жылғы  идеология бойынша атқарылған жұмыстарға пікір білдірді. Оның айтуынша, Мемлекеттік кеңесші Ерлан Карин биылғы жылы өзінің дәстүрлі міндеттерін орындап қана қоймай, Президент Тоқаевтың қазақстандық қоғам мен азаматты жаңғырту бойынша қойған ауқымды міндеттерін әдістемелік тұрғыдан жүзеге асыра отырып, сондай-ақ Президенттің радикал-сыншылардан бағытын қорғай отырып, дәстүрлі түрде белсенді болды.

Идеологиялық саладағы, ішкі саясаттағы істердің жай-күйі - бұл мемлекеттік кеңесші Ержан Кариннің құзыреті екені белгілі.

Карин биылғы жылы өзінің дәстүрлі міндеттерін орындап қана қоймай, Президент Тоқаевтың қазақстандық қоғам мен азаматты жаңғырту бойынша қойған ауқымды міндеттерін әдістемелік тұрғыдан жүзеге асыра отырып, сондай-ақ Президенттің радикал-сыншылардан бағытын қорғай отырып, дәстүрлі түрде белсенді болды.

Сын, айта кету керек, саяси спектордың түбегейлі қарама-қарсы жағынан келді. Яғни бұл ішкі саясат мәселелерінде президент пен оның командасы центристік ұстанымдарды тамаша иеленетінін тағы бір рет көрсетті.

Биылғы жылы Еран Карин этносаралық қатынастар, тіл, дін, сыртқы саясат сияқты өткір тақырыптар бойынша шамадан тыс эмоционалды, кәсіби емес және арандатушылық пікірталастарға қауіп төндіретін тәуекелдерді жариялап, әдейі өз кеудесін қойды.

Бірнеше эмоционалды журналистен басқа ешкім қатаң цензураны байқамады. "Қызыл сызықтарға" батысшыл ақпараттық-насихаттау тобына кіретін басылымдар да наразы болып қалды, бірақ олардың ұстанымы Қазақстан мен қазақстандықтардың мүдделерін көрсетпейтінін мойындаймыз.

Мемлекеттік кеңесші, жеке жарнамамен айналыспайды және кез келген қателік пен жауапкершіліктен жалтарумен айналыспайтын бірнеше басшылардың бірі екенін ескеріңіз (қазір оның кейбір әріптестері мұндайға бара бермейді).

Ақорда қоғамдық пікірталастарды белсенді жүргізді және бағыттады (сонымен бірге ол шынымен маңызды деп санайтын мәселелер бойынша), ұлттық және тілдік мәселелерді мұқият шеше білді, сонымен бірге ұлтаралық қақтығыстардың алдын алу жұмыстарын жандандырды.

Мемлекеттік кеңесші өз сөзінде (Атырау сөзінен Тоқаев тезистерін дамыта отырып) "Демократия тек бостандықты ғана емес, жауапкершілікті де білдіреді. Сондықтан кез келген пікірталас қоғамның бөлінуіне әкелмеуі керек. Кейде дау-дамайды билік пен қоғамның кейбір қарама-қайшылықтарына немесе, айталық, тарихтың әртүрлі кезеңдеріне дейін төмендетпеуіміз қажет. Әрқашан ортақ біріктіруші принциптер мен құндылықтардан бастау керек. Біз әрқашан бірлігіміз бен татулығымызбен мықты болдық. Біз бәріміз бір елдің азаматымыз. Қазақстан бізге ғана керек" деген еді.

Карин "Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың саясаты Қазақстанның даму әлеуетін нығайтуға, сондай-ақ мемлекетті әлемдегі жаңа шындықтар мен үрдістерге бейімдеуге бағытталғанын" еске салды. Бұл идеологиялық жиынтықтағы жаңа леп сияқты және өте түсінікті.

Әлеуметтік желілерді пайдаланушылар үшін қазақстандық ақпараттық әлем өте радикалды және бытыраңқы болып көрінеді, бірақ бұл жерде қабылдаудың ауытқуы орын алады. Біріншіден, әлеуметтік желілердің өздері айқайлау элементін алып жүреді, екіншіден, бақылаушы спектрдің өзін көрсететін, бірақ қоғамдық пікірдің нақты бейнесін көрсетпейтін белгілі бір БАҚ жиынтығына қарайды. Қолда бар өлшемдер радикалды көңіл-күй мен қарама-қайшылықты күн тәртібінің деңгейі көрінгеннен әлдеқайда төмен (немесе таңылған), ал тұрақтылық, бейбітшілік және шоғырлану құндылықтарын қабылдау деңгейі әлдеқайда жоғары екенін көрсетеді.

"Стратегия" ХҚКО деректері Президентке деген сенім рейтингі шамамен 80% құрайтынын көрсетеді, бұл электораралық кезең үшін жоғары көрсеткіштен артық.

Әртүрлі оппозициялық партия ешқашан Тоқаев ұсынған жолға балама бағят ұсына алмады. Ал ол алға тартқан құндылық жиынтығы түсінікті себептермен "жергілікті мазмұнның" тіпті (және әсіресе!) ұлттық, тілдік және діни мәселелерде жоқтығын білдіреді.

Алайда, Ақорда дәстүрлі түрде белгілі бір оппозиционерлерді жалдайды, сонымен қатар әртүрлі әлеуметтік, аймақтық, салалық топтармен және сарапшылар қауымдастығымен диалогты белсенді дамыта отырып, жақсы кері байланыс орнатып,  проблемалық аймақтарға жедел жауап береді.

Олардың ішкі "қызыл сызықтары" да бар. Мәселен идеологтар, айталық, экономиканы неғұрлым бейінді құрылымдар алға жылжытуы керек деп санайды.

Ал "өз асханасында", керісінше, жағдай өте теңдестірілген: біз мемлекеттік кеңесші бағыттап отыратын ПӘ-нің идеологиялық блогы Парламентпен, өңірлермен, күштік құрылымдармен және ең алдымен Үкіметпен дұрыс әрі нәтижелі жұмыс істеліп жатқанын көреміз. Себебі бейіндік мәселелер Аида Балаеваның ведомствосында шоғырланған (және кәсіби түрде шешілген).

Айта кету керек, идеологиялық аппаратты шоғырландыру жалпы қоғамдық шоғырландырудың маңызды факторы саналады, өйткені жаңа тарихымыздан көргендей, белгілі бір идеологиялық шенеуніктер деструктивті құндылықтарды насихаттап, бағытты ел мүддесі үшін жүзеге асырмаған сәттер болды.

Бүгінгі таңда бұл саладағы жағдай өте тұрақты, бұл, әрине, арқаны кеңге жаюға ешқандай себеп бермейді.