Ескі әлемнің жаңа қауіптері: Трамп пен Путиннің қадамдарына Еуропаның жауабы

The Economist сарапшыларының пікірінше, әлемдік геосаясатта жаңа дәуір басталып жатыр.

Өткен апта Еуропа үшін соңғы онжылдықтағы ең қиын кезеңдердің бірі болды. Украина қақтығысы ушығып, Ресей халықаралық сахнада қайтадан белсенді әрекет ете бастады, ал Дональд Трамптың президенттікке қайта оралуы Еуропаны үлкен белгісіздікке тіреп отыр.

The Economist мәліметінше, Трамптың сыртқы саясаты Еуропаны әлсіретіп, НАТО-ны қайта қарастыруға мәжбүрлеуі мүмкін. Ол өз ұстанымдарын Еуропаға тікелей таңып, Ресейге қатысты санкцияларды жеңілдетуге және Мәскеумен жаңа мәмілелер жасауға дайын екендігін көрсетіп отыр. Бұл Еуропа үшін үлкен стратегиялық дағдарысқа айналуы ықтимал.

Трамптың Украинаға қатысты ұстанымы да күрделі. Ол Киевті қақтығысты бастады деп жалған айыптап, Владимир Зеленскийді "диктатор" деп атады. Сонымен қатар, АҚШ Украинаға әлсіз қауіпсіздік кепілдіктерін ұсынып, оның қорғаныс қабілетін шектеуге тырысуы мүмкін.

Еуропа үшін негізгі мәселе – АҚШ-тың НАТО-дағы рөлінің өзгеруі. Егер Трамп НАТО-дан ішінара немесе толықтай шығуға шешім қабылдаса, бұл Еуропаның қауіпсіздік жүйесін түбегейлі өзгертуге мәжбүрлейді. НАТО-ға сенім азайған жағдайда, Еуропа өз қорғанысын күшейтіп, жаңа әскери одақтар құруға кірісуі мүмкін.

The Economist-тің мәліметінше, Еуропа алдында бірнеше маңызды шешімдер тұр:

1. Қорғанысты күшейту. Еуропа әскери шығындарын 4-5% деңгейіне дейін көтеруі қажет.
2. АҚШ-тан тәуелсіз стратегия құру. НАТО-ның болашағы белгісіз болғандықтан, Еуропа өз қорғанысын дербес қамтамасыз етуі тиіс.
3. Ресейге қарсы санкцияларды қатаңдату. Еуропа АҚШ санкцияларын жеңілдетсе де, Мәскеуге қысымды жалғастыруы керек.
4. Қаржылық реформалар жүргізу. Қорғаныс саласына қосымша 300 миллиард еуро бөлу үшін бюджеттік өзгерістер қажет.
5. Әлеуметтік саясатты қайта қарастыру. Еуропадағы жоғары әлеуметтік шығындар қорғанысқа қаржы бөлуге кедергі келтіруде.

Сарапшылардың пікірінше, Еуропа өзінің экономикалық және әскери күшін тиімді пайдаланып, АҚШ-тың ықпалынан тәуелсіз болуға ұмтылуы тиіс.

The Economist бұл өзгерістерді тарихи бетбұрыс деп бағалайды. НАТО соңғы онжылдықтардағы ең табысты әскери одақ болды, бірақ қазір жаңа кезең басталып жатыр. Егер Еуропа уақытында әрекет етпесе, ол әлемдік тәртіптің өзгерісіне дайын болмай қалуы мүмкін.