Келесі үш жылда зейнетақы мен жәрдемақы қалай өседі?

EconomyKZ.org порталының сарапшысы Ален Серік Қазақстанның 2026–2028 жылдарға арналған республикалық бюджет жобасын талдай келе, алдағы үш жылда зейнетақы мен жәрдемақылардың қалай өсетінін болжады. Оның айтуынша, бюджет жобасы мемлекеттің басты басымдығы – халықтың әлеуметтік қорғалуын күшейту екенін айқын көрсетіп отыр, деп жазады POLITICO.KZ.

Қазақстанның 2026–2028 жылдарға арналған республикалық бюджет жобасы мемлекеттің басты басымдығын айқын көрсетеді – бұл халықтың әлеуметтік қорғалуын күшейту.

006 «Әлеуметтік көмек және әлеуметтік қамсыздандыру» функционалдық тобы бойынша шығыстар жыл сайын артып отыр:

• 2025 жылы – 6,1 трлн теңге;
• 2026 жылы – 6,83 трлн теңге;
• 2027 жылы – 7,51 трлн теңге;
• 2028 жылы – 8,09 трлн теңге.

Бұл — республикалық бюджеттегі ең ірі бағыттардың бірі. Қаржы халықтың өмір сапасын жақсартуға, әлеуметтік осал топтарды қорғауға және төлем жүйесін заманауи форматта дамытуға бағытталған.

Бюджет қаражаты келесі әлеуметтік бағыттарға жұмсалады:

• «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы арқылы зейнетақы, жәрдемақы және басқа да төлемдерді уақтылы және толық төлеу қызметтері;
• жасына және еңбек сіңірген жылдарына байланысты зейнетақы төлемдері;
• мемлекеттік базалық зейнетақы төлемі;
• жәрдемақыларды төлеу;
• бала күтіміне байланысты табысынан айырылған азаматтардың міндетті зейнетақы жарналарын субсидиялау.

Бұл шаралар мемлекет тарапынан әлеуметтік жүйені тұрақты және тиімді ұстауға бағытталған.

Бюджет көрсеткіштері бойынша, алдағы үш жылда зейнетақы мөлшері тұрақты түрде өседі:

• 2025 жылы – 96 562 теңге;
• 2026 жылы – 103 687 теңге;
• 2027 жылы – 108 940 теңге;
• 2028 жылы – 113 995 теңге.

Бұл өсім – 2022 жылғы 1 қыркүйекте Мемлекет басшысы халыққа арнаған Жолдауында берілген тапсырмалардың нәтижесі. Онда базалық зейнетақыны кезең-кезеңмен арттыру және оны өмір сүру деңгейіне сәйкестендіру міндеті қойылған еді.

Базалық зейнетақының мөлшері өмір сүру минимумына (ӨМ) тәуелді және жыл сайын өсіп отырады.

• 2025 жылы – 70%-дан 110% ӨМ аралығында;
• 2026 жылы – 70%-дан 118% ӨМ дейін;
• 2027–2028 жылдары – 70%-дан 120% ӨМ деңгейінде сақталады.

Соның нәтижесінде орташа базалық зейнетақы көлемі:

• 2025 жылы – 47 700 теңге;
• 2026 жылы – 54 082 теңге;
• 2027 жылы – 58 276 теңге;
• 2028 жылы – 61 527 теңге.

Төрт жыл ішінде базалық зейнетақының орташа өсімі шамамен 30% болады. Бұл егде жастағы азаматтардың табысын сақтауға және кедейлік тәуекелін азайтуға ықпал етеді.

Мемлекет әлеуметтік төлемдерді кең ауқымды бенефициар топтарына бағыттайды. Олардың қатарында:

• балалары бар отбасылар;
• мүгедектігі бар азаматтар;
• асыраушысынан айырылғандар;
• Ұлы Отан соғысы ардагерлері мен оларға теңестірілген тұлғалар;
• зиянды және қауіпті еңбек жағдайында жұмыс істейтін қызметкерлер;
• ядролық сынақтардан зардап шеккендер және басқа да санаттар бар.

Мұндай бағытталған қолдау әлеуметтік әділеттілікті қамтамасыз етеді және нақты мұқтаж топтарға жетеді.

Әлеуметтік шығыстар тек көмек емес, инвестиция болып табылады. Зейнетақы мен жәрдемақыларды ұлғайту халықтың тұтынушылық сұранысын сақтап, ішкі нарықты қолдайды және табыс теңсіздігін азайтады.

Бұдан бөлек, әлеуметтік саясат жұмыспен қамтуды заңдастыруға және зейнетақы жүйесіне тұрақты жарналардың түсуіне түрткі болады. Бұл өз кезегінде бюджеттің жүктемесін азайтады және ұзақ мерзімді тұрақтылықты қамтамасыз етеді.

Үкімет әлеуметтік саясатта жауапкершілік пен қаржылық тәртіпті қатар ұстап отыр. 2026–2028 жылдары бұл бағыттағы шығыстардың артуы мемлекеттің әлеуметтік тұрақтылықты бірінші орынға қоятынын дәлелдейді.

Маңызды жаңалықтардың бірі – төлем жүйесінің цифрлануы, яғни «Азаматтарға арналған үкімет» арқылы автоматтандырылған төлемдер мен нақты деректерге негізделген арнайы көмек.

2025–2028 жылдарға арналған бюджет Қазақстанның әлеуметтік саясаты жаңа деңгейге көтеріліп жатқанын көрсетеді.

Зейнетақылар мен жәрдемақылардың өсуі, отбасылар мен мүгедектерге көмек, төлемдердің ашықтығы – мұның бәрі қазақстандық әлеуметтік модельдің тұрақты қалыптасуын білдіреді.

Бұл саясат экономикалық және қоғамдық тұрақтылыққа негіз болады. Азаматтар мемлекеттің қолдауына сенеді, ал мемлекет қоғамдағы сенімді нығайтады.

Ұзақ мерзімді тұрғыда мұндай тәсіл жаңа әлеуметтік келісімнің бастамасы болмақ: мемлекет азаматқа қорғаныш береді, ал азамат елдің дамуына белсенді үлес қосады.