Трамп емес: Путинге ықпал ете алатын басты тұлға кім?

Украинадағы соғыстың бағытын өзгерте алатын жалғыз тұлға

Қытай төрағасы Си Цзиньпиннің Ресейге ықпалы Украинадағы соғыстың бағытын өзгертуі мүмкін. Алайда, Пекиннің көздегені - одан да ауқымды мақсаттар.

Дональд Трамп Владимир Путинге 50 күн ішінде Украинадағы әскери қақтығысты тоқтатуды талап етіп, қатаң ескерту жасады. Олай болмаған жағдайда, ол Ресей импортына 100% тариф енгізетінін мәлімдеді. Бірақ Ресейдің АҚШ-қа экспорты былтыр небәрі 3 миллиард долларды құрады, бұл жалпы экспорттың 0,65%-ы ғана. Мұндай қорқыныш Путиннің ұйқысын бұзары екіталай.

Трамптың екінші ескертуі - Ресей мұнайын сатып алатын елдерге қосымша тарифтер салу - әлдеқайда салмақты. 2023 жылы Ресейдің мұнай экспортынан түскен табысы 192 миллиард долларды құрады. Дегенмен, бұл мұнайдың төрттен үші Қытай мен Үндістанға сатылады. Трамп Үндістанмен қымбат стелс-ұшақтар саудасы жайлы келіссөз жүргізіп жатқандықтан, Делиді ашуландыруы екіталай. Ал Қытайға 145% тариф енгізу жоспары Пекиннің қарсы шараларына және америкалық компаниялардың наразылығына тап болды.

Сарапшылар Трамптың бұл мәлімдемелері бос сөз деп бағалайды. Себебі, Қытай мен Үндістан қысқа мерзімде мұнай сатып алуды басқа бағытқа бұра алмайды, ал Ресейді жаһандық нарықтан шығару АҚШ-тағы жанармай бағасын шарықтатып, саяси дағдарыс тудыруы мүмкін. Осылайша, Путиннің Украинадағы әрекеттерін өзгерте алатын басты тұлға - Трамп емес, Си Цзиньпин.

Пекиннің сыйы

Си Цзиньпиннің Ресеймен қарым-қатынасы тек сөз жүзіндегі қолдаудан асып түседі. Ол сейсенбіде Ресейдің Сыртқы істер министрі Сергей Лавровпен кездесіп, екі елдің өзара қолдауды күшейту керектігін айтты. Қытай Сыртқы істер министрлігі АҚШ-тың тариф қауіптерін заңсыз біржақты санкция деп сынады.

Қытайдың Украина соғысына қатысты ресми бейтарап ұстанымына қарамастан, Сыртқы істер министрі Ван И Еуропа Одағының өкіліне Путиннің басып кіруі Пекин үшін сый болғанын айтқан. Бұл соғыс Батыстың назарын Тынық мұхиты емес, Еуропаға аударып, Қытайға геосаяси артықшылық береді. Ван И Ресейдің жеңіліске ұшырауына жол берілмейтінін атап өтті.

Қытай Ресейге риторикалық қолдаудан бөлек, қос мақсатты тауарлар - ұшқышсыз басқарылатын аппараттарға арналған оптикалық-талшықты кабельдерден бастап, артиллерия отынына қажетті нитроцеллюлозаға дейін жеткізіп отыр. Биыл Пекиннің қолдауы одан да айқын болды: Silent Hunter деп аталатын төмен биіктіктегі лазерлік қорғаныс жүйесі Ресей әскерінде пайда болды, ал қытайлық сарбаздар жалдамалы ретінде Ресей әскеріне қосылуда. НАТО барлау мәліметтері бойынша, Қытай оқ-дәрілері Солтүстік Корея арқылы Ресейге жеткізілуі мүмкін.

Қытайдың үстемдігі

Ресей, Иран, Қытай және Солтүстік Кореяны біріктіретін қақтығыс осі туралы әңгімелер болғанымен, бұл - негізінен уақытша және шартты одақ. Қытай Ресейге айтарлықтай көмек көрсетуде. Мәселен, былтыр Солтүстік Кореяның әскер жіберуіне Пекиннің рұқсаты болған, ал биыл Лаостың, мемлекеттік қарызының жартысы Қытайға тиесілі елдің, Ресей әскери операцияларына символдық инженерлік әскер жіберуі де Пекиннің қолдауымен жүзеге асты.

Бұл қолдаудың бағасы тек ақшамен өлшенбейді. НАТО бас хатшысы Марк Рютте Си Цзиньпин Тайваньды басып алуды шешсе, Путинді Еуропаға шабуыл жасауға итермелейді деп мәлімдеді. Бұл алаңдатарлық болжам болғанымен, Мәскеу Пекиннің бір кездері өзінің клиенті саналған елдерде үстемдік орнатуына мойынсұнып келеді.

Орталық Азияда Қытайдың Жаһандық қауіпсіздік бастамасы Мәскеу мен Вашингтонға тәуелділікке балама ретінде алға шығуда. Кубада Пекин 55 жаңа күн энергиясы жобасын қаржыландырып, Африка елдерінде полиция мен әскерді оқытуда. Бұл - Ресей ықпалының біртіндеп әлсіреуі.

Жаңа әлем

Си Цзиньпин Украинадағы соғысты тоқтатуға асығар емес. Бұл соғыс Батыстың назары мен ресурстарын Еуропаға бұрып, Мәскеуді Пекинге тәуелді етуде. Қытай - Ресейдің ең ірі сауда серіктесі.

Ресейлік экономист: «Санкциялар күшейген сайын Қытайдың ықпалы артады: адамдардың телефондарынан бастап, көліктері мен әмияндарындағы несие карталарына дейін», – дейді.

Ресей банктері қазір Қытайдың UnionPay жүйесіне көшуде.

Қытай жаһандық институттарға балама ұсынуда: Жаһандық қауіпсіздік бастамасы, Шанхай ынтымақтастық ұйымы, Азия инфрақұрылымдық инвестициялар банкі және SWIFT-ке балама CIPS төлем жүйесі. Грузияның Ұлттық банкі осы аптада қытайлық инвестицияларды тарту үшін CIPS-пен ынтымақтастықты қарастыратынын хабарлады.

Трамп Байденді Мәскеу мен Пекинді жақындатты деп айыптап, оларды бөлуге уәде берді. Алайда, Си Цзиньпиннің Трамппен және Путинмен бірге Екінші дүниежүзілік соғыстың аяқталуының 80 жылдығын тойлауға шақыру ниеті оның АҚШ президентіне де ықпал ете алатынына сенімін білдіреді. Трамптың Си-нің рөлін мойындауы АҚШ-тың бірполярлы билігінің аяқталғанын және Ресейдің Қытай орбитасына тартылып жатқанын көрсетеді.

Дереккөз: The Sunday Times