АҚШ компанияларына пара алуға/беруге рұқсат берді

АҚШ президенті Дональд Трамп америкалық компаниялардың шетелдік шенеуніктерге пара беруіне қойылған шектеулерді алып тастауға бағытталған жарлыққа қол қойды. Бұл шешім Қазақстанда "Казахгейт-2" ісінің басталуына әкелуі мүмкін, деп хабарлайды POLITICO.KZ.

Трамптың жаңа жарлығы АҚШ әділет министрлігіне Foreign Corrupt Practices Act (FCPA) – "Шетелдегі сыбайлас жемқорлық әрекеттері туралы заң" нормаларын қайта қарауды міндеттейді. Бұл заң 1977 жылдан бері америкалық компаниялардың пара беру арқылы шетелде бизнес жүргізуіне тыйым салатын негізгі құжат болды.

Трамптың мәлімдемесі:

"АҚШ ұлттық қауіпсіздігі біздің компаниялардың әлемдік нарықтағы стратегиялық артықшылықтарына тәуелді. Сондықтан FCPA-ны артық және бәсекеге қабілеттілікті төмендететін құрал ретінде қарастырамыз", – делінген Ақ үй таратқан мәлімдемеде.

The Guardian-ның хабарлауынша, бұл шешім АҚШ компанияларына Қазақстан, Ресей, Қытай, Таяу Шығыс және басқа да елдердегі бизнестерін кеңейтуге мүмкіндік береді.

Қазақстандағы FCPA-ның тарихы:
FCPA заңы Қазақстандағы бірқатар сыбайлас жемқорлық жанжалдарының ашылуына себеп болған. Соның ең ірісі – "Казахгейт" ісі, онда америкалық бизнесмен Джеймс Гиффен Қазақстан шенеуніктеріне, соның ішінде Нұрсұлтан Назарбаевқа, мұнай келісімшарттарына қол жеткізу үшін миллиондаған доллар пара бергені анықталған.

Сондай-ақ:

• 2018 жылы француздық Sanofi фармацевтикалық компаниясы Қазақстан мен Таяу Шығыста шенеуніктерге пара бергені үшін 25 млн доллар айыппұл төледі.
• 2007 жылы америкалық Baker Hughes компаниясы Қазақстандағы мұнай жобаларына кіру үшін пара бергенін мойындап, 44 млн доллар айыппұл төледі.

Осыған байланысты, Трамптың FCPA-ны әлсіретуі Қазақстанда америкалық компаниялардың шенеуніктерге пара беру арқылы тиімді келісімдер жасауына жол ашуы мүмкін.

"Казахгейт-2" ісі қозғала ма?
Қазақстандық мәжіліс депутаты Ермұрат Бапи АҚШ-та "Казахгейт-2" деп аталатын жаңа жемқорлық ісінің дайындалып жатқанын мәлімдеді.

"Менің мәліметтерім бойынша, АҚШ Әділет министрлігі халықаралық клептократтар мен олардың заңсыз активтеріне қатысты жаңа іс қозғауда. Қазақстандық шенеуніктер бұл тергеуге тартылуы мүмкін", – деді Бапи.

Сонымен қатар, депутат Нұрсұлтан Назарбаевтың Владимир Путинмен кездесуінің осы іске қатысы болуы мүмкін екенін атап өтті.

Бұл Қазақстанға қалай әсер етеді?
Қазақстанда АҚШ-тың көптеген ірі компаниялары жұмыс істейді, әсіресе мұнай-газ секторында:

• Chevron
• ExxonMobil
• Baker Hughes
• Halliburton

Егер АҚШ компанияларына FCPA аясында пара беру еркіндігі берілсе, бұл:

• Қазақстандағы сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін арттыруы мүмкін;
• Америкалық компаниялардың мемлекеттік келісімшарттар алуын жеңілдетуі ықтимал;
• Қазақстандағы халықаралық инвестициялық климатқа кері әсер етуі мүмкін.

Transparency International ұйымы Трамптың бұл шешімін "АҚШ-тың әлемдік жемқорлықпен күрестегі негізгі құралын жою" деп атады.

Қазақстандық сарапшылардың айтуынша, FCPA-ның әлсіреуі Қазақстанда шетелдік компаниялармен жұмыс істейтін мемлекеттік органдардың жемқорлық әрекеттеріне еркіндік беруі мүмкін.

Ақпарат ORDA.KZ сайтынан алынған.