Атырауда 7 жасар қыздың үстіне ескерткіш құлап кетті

17 шілдеде Атырау қалалық соты үстіне мүсін құлаған бүлдіршіннің қазасына қатысты үкім шығарды деп хабарлайды POLITICO.KZ  АқЖайық басылымына сілтеме жасап.

Саябақта мүсін құлап сотталған оралдық мүсінші Дмитрий Баймұқашевқа қатысты үкім шығарды. Ол 1,5 жылға бас бостандығынан айырылып, жәбірленушілерге өтемақы төлеуге міндеттелді. Ескерткіштерді орнату кезінде өрескел заңбұзушылықтарға жол беріліп, әкімдіктің айқын жауапкершілігіне қарамастан, апелляциялық алқа үкімді өзгеріссіз қалдырды. Сот мүсіншіден басқа кінәлілерді таппады.

2024 жылдың маусым айында Жеңіс саябағында екінші дүниежүзілік соғыс батырларының бюсттерінің бірі 1 сыныпты бітірген жеті жасар Айарудың үстіне құлады. Салмағы 200 келілік ескерткіштің астында қалды. Қыз облыстық балалар ауруханасына жеткізілді, бірақ дәрігерлер оны аман алып қала алмады. Әкесі Айдос Сабыров пен үлкен ағасы да жарақат алған.

Белгілі болғандай, мүсін сонау 2020 жылы әкімдіктің бастамасымен және демеушілік қаражат есебінен орнатылған. Алайда жобаның рұқсаты болмаған және иесі кім екені түсініксіз.

Ескерткіштер төрт жыл қараусыз қалды.

Мүсінді жасаған Дмитрий Баймұқашев белгілі шебер Юрий Баймұқашевтың ұлы, Астанадағы "Отан қорғаушылар" монументін және Қазақстандағы басқа да ескерткіштерді жасаған. Дмитрий бала кезінен мүсінмен айналысып, өзінің Оралдағы "Шығармашылық одақ" шеберханасында жұмыс істейді. Дәл сол жерде ол 2020 жылы мүсіндер сериясын жасады.

COVID-19 шектеулеріне байланысты ол Атырауға өзі бара алмағандықтан, "Далас" компаниясымен келісімшарт бойынша орнатуды жергілікті қосалқы мердігерлерге сеніп тапсырған. 

Сотта Баймұқашев орнату кезінде өзі болмағанын, сапасын тексермегенін, тіпті қандай желім қолданылғанын да білмейтінін түсіндірді. Соған қарамастан сот оны мердігер ретінде "жұмыс қауіпсіздігін қамтамасыз етуге міндетті" деп тауып, жауапкершілікке тартты.

Қорғаушы Талғат Дәулетов сотта Жеңіс саябағындағы мүсін ғимарат немесе ескерткіш емес екенін айтты. Мүсін ғимараттар немесе ескерткіштер салу кезіндегідей жобалық-сметалық құжаттаманы немесе құрылыс сараптамасын талап етпейді.

"Шағын архитектуралық формалар құрылыс нормаларына емес, техникалық шарттар мен абаттандыру стандарттарына сәйкес орнатылады. Сондықтан "құрылыс нормаларын бұзды" деген айып әу бастан қате болды. Ол құрылысшы емес, суретші", – деді Дәулетов.

Адвокат Баймұқашевтың мүсін орнатуға қатысы жоқ екенін айтты.

Үкімде жобаны басынан Атырау әкімдігі қадағалағаны көрсетілген. Оның нұсқауымен жұмыс жүргізілді. Куәгерлердің айтуынша, ол Жеңістің 75 жылдығына арналған мүсіндерді орнатуға демеушілік көмек сұрап, кәсіпкерлерге жеке жүгінген.

Монтажды оның тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық және құрылыс жөніндегі орынбасары Ринат Джанглишов қадағалады. 2020 жылдың соңында ол осындай жобалардың құрылысы мен қабылдануын қадағалайтын орган – облыстық мемлекеттік сәулет-құрылыс инспекциясының (МСҚҚК) басшысы қызметіне ауысты. Ол қондырғыны қадағалап, сосын оны тексеруге тиісті мекемені өз қолына алған. Алайда қабылдау актілеріне онсыз қол қойылды.

Техникалық тұрғыда барлығы "ерікті негізде" жобалық-сметалық құжаттамасыз, техникалық қадағалаусыз, жауапты адамсыз жасалды. Әкімдік мүсіндерді қала балансына тіркемеген, тұрақтылық сынамаларын өткізбеген, бірақ бәрібір құрылымды қабылдады.

Қайғылы оқиғадан кейін әкімдіктің жаңа командасы "бұл құрылым қаланың құжаттарында жоқ" деп мәлімдеді.

Орнату жұмыстарын жүргізген жеке кәсіпкерлер лицензиясы жоқ және ресми түрде басқа қызмет түрлерімен — жер тазалау және бөлшек саудамен айналысқан, бірақ бетон тұғырларды орнатқан олардың жұмысшылары болды. Бірақ олар іс бойынша айыпталушы емес, куәгер ретінде қалды.

Мердігерлердің бірі 2003 жылдан бері Атырау қаласында тіркелген "Далас" жеке кәсіпкері болды. Мемлекеттік реестрлерге сәйкес, бұл компанияның негізгі қызметі – дүкендерден тыс бөлшек сауда, қосалқы қызметі жеке қызметтерді көрсету. Даластың құрылыс немесе монтаж жұмыстарын жүргізуге лицензиясы болған жоқ.

Екінші мердігер 2005 жылы тіркелген жеке кәсіпкер "Жақсылықова Н.Б”. Бұл фирманың да құрылыс-монтаж жұмыстарын жүргізуге лицензиясы немесе рұқсаты болған жоқ, бірақ істе мүсінді орнатқан компаниялардың бірі ретінде көрсетілген.

Апелляциялық шағымда қорғаушы тарап Баймұқашевтың монтажға қатысы жоғын, мердігерлердің лицензиясы жоқ екенін, нысанның тіпті қала есебінде де жоғын алға тартып, үкімді бұзуды сұрады. Бірақ сот үкімді күшінде қалдырды.

"Бірде-бір шенеунік жауапқа тартылған жоқ. Ал орнатуға тіпті қатыспаған адам түрмеге қамалды", – дейді адвокат Талғат Дәулетов.

Бақылау мен қабылдау қалалық қызметтердің құзырында болуы керек еді, бірақ соңында бірде-бір комиссия келмеді, ресми түрде бірде-бір құжатқа қол қойылмады.

"Үкім 32 беттен тұрады, бірақ нақты кім кінәлі екені көрсетілмеген. Мен бір ғана адам кінәлі дегенге сенбеймін. Барлығы кінәлі. Енді менің кішкентай қызым жоқ", – деді Айдос Сабыров.