Ұшақтар қауіпті бола бастады: Халықаралық әуе көлігі қауымдастығы есебін жариялады

Әуе қауіпсіздігіне қатысты 2024 жылғы есеп күтпеген деректерді көрсетті. Халықаралық әуе көлігі қауымдастығының (IATA) есебіне сәйкес, жалпы апат саны төмендегенімен, әуе апаттарынан қаза тапқандар саны артқан. KAZINFORM мәліметінше, бұл құбылыс авиация қауіпсіздігі саласындағы жаңа парадокс ретінде қарастырылуда.

2024 жылы әуе рейстерінің жалпы саны 40,6 миллионға жетіп, апаттар көрсеткіші 1,13 оқиғаға тең болды (миллион рейске шаққанда). Бұл соңғы бес жылдық орташа көрсеткіштен (1,25) төмен. Алайда, адам шығыны 244 жолаушыға жетіп, бұл сала мамандарының алаңдаушылығын тудырды.

Әуе кемелерінің 46 апаттық оқиғасы тіркелсе, олардың 7-і өліммен аяқталған. Қауіпсіздік деңгейі салыстырмалы түрде жоғары болғанымен, ұшақ апатында қаза табу қаупі 0,06-ға жетіп, соңғы бес жылдық көрсеткіштен төмендеген (0,10).

Апаттардың негізгі себептері

Статистикалық мәліметтер бойынша, қону – ең қауіпті кезең саналады. 2024 жылы 21 апат ұшақ қонған кезде орын алған, оның ішінде ұшу-қону жолағынан шығып кету, құйрық бөлігімен соқтығысу оқиғалары жиі тіркелген.

Ұшақ түрлеріне келсек:

• Реактивті ұшақтар 35 рет апатқа ұшыраған,
• Турбовинтті ұшақтар – 11 рет.

Аймақтық жағдай

Әуе апаттарының таралуы әр аймақта әртүрлі:

• Солтүстік Америкада апат деңгейі 1,20-ға дейін артты,
• Азия-Тынық мұхиты аймағында көрсеткіш 1,04 болған,
• Еуропада – 1,02.
• Африкада ең жоғары апат көрсеткіші тіркелді – 10,59.

Ірі әуе апаттары

2024 жылы бірнеше ірі әуе апаты орын алды:

• 2 қаңтарда Japan Airlines компаниясының Airbus A350-900 ұшағы мен жағалау күзетінің ұшағы Токиода қақтығысып, 5 адам қаза тапты.
• 25 желтоқсанда "Азербайжан әуе желісінің" Embraer 190-100 IGW2 ұшағы Ақтау маңында апатқа ұшырап, 38 адам мерт болды.
• 29 желтоқсанда Jeju Air әуе компаниясының Boeing 737-800 ұшағы Оңтүстік Кореядағы Муан халықаралық әуежайында құлап, 179 адам қаза тапты.

2025 жылдың алғашқы айларында да бірнеше авиациялық оқиға орын алды:

• 9 қаңтарда Бразилияның Сан-Паулу қаласында шағын ұшақ апатқа ұшырап, 1 адам қаза тапты, 7 адам жараланды.
• 30 қаңтарда АҚШ-та American Airlines ұшағы әуеде соқтығысып, 67 адам көз жұмды.
• 1 ақпанда Филадельфияда Learjet 55 әуе кемесі апатқа ұшырап, 6 адам қаза тапты.
• 5 ақпанда Канададағы Торонто қаласында Delta Airlines ұшағы құлап, 21 адам жараланды.

Жаңа қауіптер және болашақ шаралар

IATA бас директоры Вилли Уолш авиация қауіпсіздігін бұрынғыдан да жоғары деңгейге көтеру қажеттігін айтты. Оның айтуынша, соңғы 10 жылда ұшу қауіпсіздігі жақсарған, бірақ апаттық оқиғалар туралы мәліметтердің 57%-ы құпия күйде қалып отыр.

"Әуе апаттары туралы тергеу есептері ашық және уақытылы жариялануы тиіс. Чикаго конвенциясына сәйкес, мемлекеттер бұл ақпаратты жария етуге міндетті. Егер техникалық мүмкіндіктер жеткіліксіз болса, халықаралық қауымдастық бірлесе әрекет етуі қажет", – деді Уолш.

Жаңа стратегиялар авиациядағы қауіпсіздікті арттыруға бағытталатын болады.