Назарбаев пен Путин кездесуі: АЭС мәселесінде Қазақстанға қысым көрсетілуде ме?

Назарбаев пен Путин кездесуі: «Ресей Қазақстанға АЭС мәселесінде қысым көрсетуде» — сарапшы Нұрлан Жұмағұловтың пікірі

Жақында Мәскеуде Қазақстанның Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаев пен Ресей басшысы Владимир Путиннің кездесуі өтті. «Energy Monitor» қоғамдық қорының директоры Нұрлан Жұмағұлов бұл кездесуді Ресейдің Қазақстанға атом электр станциясы (АЭС) құрылысы мәселесінде қысым көрсету әрекеті деп бағалайды.

Жұмағұловтың пікірінше, Ресей Федерациясы АЭС мәселесінде «Росатомды» қаржылық қиындықтарына қарамастан таңдауға мәжбүрлеу үшін саяси тетіктерді қолдануда. Ол мұны Кремльдің Қазақстанның қазіргі билігіне жасап отырған қысымы деп санайды.

Сарапшы бұл пікірін бірнеше дәйекпен негіздейді:

• Жақын арада, бір-екі апта ішінде Қазақстан АЭС құрылысы бойынша жеткізушіні анықтауы керек. Алдында «Росатом» басым болғанымен, оның қаржыландыру мәселелері бар. Қазақстан болса АЭС құрылысын бюджет, БЖЗҚ және Ұлттық қор қаражатынан қаржыландырмайтынын нақты мәлімдеген болатын.
• Жұмағұловтың айтуынша, Ресейдің бұрынғы уәделері де орындалмай отыр. Мәселен, үш жаңа көмір жылу электр орталығын (ЖЭО) қаржыландыруы тиіс еді, бірақ екі жылға жуық уақыт өтсе де бұл бағытта ешқандай ілгерілеу жоқ. Осы ЖЭО үшін үкіметаралық келісім жобасы дайындалғанымен (ресейлік жабдықты жеңілдікпен әкелу және жеңілдікпен несие беру), қаржыландыруда проблемалар туындаған.
• Сонымен қатар, ресейліктер Екібастұз ГРЭС-3-ті кеңейту жобасына қатысуы керек болған. Бірақ біздің ел ашық тендер жариялағанда, ресейліктер ұсыныс бере алмады, сол себепті тендер өтпеді.

Нұрлан Жұмағұловтың пайымдауынша, Қазақстанның қазіргі қатаң ұстанымы Кремльді қанағаттандырмайтын сияқты. Олай болмаса, Путиннің бейсенбі күні түнде Тоқаевқа қоңырау шалып, одан кейін сенбі күні таңертең Ресей министрінің Қазақстан президентімен нәтижесіз кездесуін қалай түсіндіруге болады?

«Біздің президент министрмен кездеспеуі керек еді және сенбі күні  кездеспеуі керек. Менің жеке пікірім: АЭС-ті қытайлықтар салады, дегенмен «Росатом» арзанырақ болса да, санкциялар сұрақ тудырады», – деп жазды Нұрлан Жұмағұлов өзінің Facebook парақшасында.

Айта кетейік, осының алдында Al Jazeera телеарнасына берген сұхбатында Қасым-Жомарт Тоқаев қазақстандық мұнай экспорты туралы айтқан болатын. Журналистің Қазақстанның Ресей арқылы өтетін маршрутқа тәуелділігі туралы сұрағына жауап ретінде Президент КТК-ның стратегиялық рөлін атап өтті.

Дереккөз: ORDA