«Өзгені ұр, өзіңдікілер қорықсын»: саясаттанушы Аркадий Дубнов Әзірбайжан мен Ресей арасындағы жаңа шиеленіс туралы

«Өзгені ұр, өзіңдікілер қорықсын»: саясаттанушы Аркадий Дубнов Әзірбайжан мен Ресей арасындағы жаңа шиеленіс туралы
02.07.2025 17:20
0
702
Коллаж POLITICO.KZ
Ресейдің үнсіздігі жағдайды ушықтырып жіберді

Орталық Азия сарапшысы Аркадий Дубнов Әзірбайжан мен Ресей арасындағы жаңа шиеленіс туралы айтты

Маусымның 27-і күні Екатеринбургте болған қайғылы оқиға Ресей мен Әзірбайжанның арасында жаңа дағдарыстың басталуына себепші болды. Жергілікті құқық қорғау органдары әзірбайжандық қауымдастықтың ондаған өкілін қамауға алды, олардың көпшілігі соққыға жығылып, ал екеуі қайтыс болды. Бакуда бұл оқиға адам өлтіру ретінде бағаланып, Сыртқы істер министрлігі арқылы наразылық нотасы жолданды. Бірнеше күннен кейін әзірбайжандық полиция ресей азаматтарын қамауға ала бастады. Алдымен Sputnik ақпарат агенттігінің қызметкерлері, содан кейін кибер қылмыс пен контрабандамен айыпталған тағы бір топ азамат ұсталды. Жарияланған фотосуреттерде оларға зорлық көрсеткені көрінді.

Сарапшы пікірі

Орталық Азия мамандығы бойынша белгілі сарапшы, саясатанушы Аркадий Дубнов Orda.kz басылымына берген сұхбатында оқиғаның себептерін талдады.

Оның пікірінше, Екатеринбургтегі оқиға толығымен жергілікті деңгейдегі шапқыншылық болып табылады. Бұл іс-қимыл Мәскеудің нұсқауымен жүзеге асырылмаған - мұнда не саяси орталық, не президент әкімшілігінің ішкі саясат басқармасы, не орталық құқық қорғау құрылымдары қатысы жоқ.

"Бұл жергілікті деңгейдегі күштер мен «бөтендердің» арасындағы жаға жыртыс. Ресейде «көшіп келгендерді» осылай қабылдайды", - деп түсіндірді сарапшы.

Ол мұндай көзқарастың Ресейді «жаман», «барыңқырамаған» қылатын барлық нәрсені тастап тамаша ету тенденциясының бөлігі екенін атап өтті. Бұл анықтамаларды насихаттық арналар белсенді қолданады.

Дубновтың айтуынша, егер екі әзірбайжандық қаза таппаса, бұл жаға жыртыс байқалмай өтіп кетер еді. Екатеринбург жағдайы - Ресей аумағындағы ұлттық қауымдастықтар арасындағы дамыған, бірақ криминалдандырылған бизнес ортасында тәртіп орнату әрекеттерінің бірі ғана.

"Мұндай жағдайлар әдеттегі нәрсе. Бірақ бұл «ресейлік» тәсілмен - дөрекі әрі жазасыз жүзеге асырылады", - деп баса айтты маман.

Сонымен қатар, бұл іс-қимылдың артында есеп айырысу элементтері де болуы мүмкін екенін жеткізді. Жергілікті күштер қорғауында жүрген біреулер олардың алдында қарыз болған болуы ықтимал.

Қазіргі дауластың үлкен деңгейі Мәскеудегі дәрменсіздікпен байланысты. Әзірбайжанның РФ-ті өз азаматтарын өлтіретін күштерді қорғауда айыптағаннан кейін, Ресей басшылығы дереу жауап бере алмады.

Сарапшы айтуынша, егер алғашқы күндерде-ақ жауапты басшылар, соның ішінде бірінші тұлға мәлімдеме жасаса, Әзірбайжан тарапынан Ресей азаматтарына күш көрсету жауабы болмас еді.

"2024 жылдың желтоқсанында әзірбайжандық ұшақ апатынан кейін президент мәлімдеме жасаған еді, дегенмен шындықтың жартысын да айтпады. Ал қазір Бакуда Мәскеуді әдейі провокацияға шақырып жатыр", - деп түсіндірді Дубнов.

Баку енді Мәскеуге:

«Сіздер журналистер, блогерлер, айтишниктер деп аталатындармен не істеп жатқанымызды көріп, азаматтарыңызды қорлау суреттері қалай көрінетінін байқаңыздар» деген хабар жолдап отыр. Олар Путинді жауап беруге, бағасын беруге мәжбүрлеуде. Бірақ Ресей кеш қалды.

Екатеринбург оқиғасы Ресей күштерінің антимигранттық іс-қимылдар тізбегінің бір бөлігі болды. Бұған дейін моншада қырғызстандықтарды ұстау, тәжікстандықтарды жаппай қамауға алу жағдайлары болды. Алайда бұл елдердің ешқайсысында ресейліктерді жаппай ұстау болған жоқ.

Сарапшының пікірінше, Әзірбайжанның мұндай қатты реакциясының себебі тек екі адамның өлімінде ғана емес. Ешкім сылтау іздеген жоқ - не ұшақ апатын, не Екатеринбург оқиғасын ешкім күткен жоқ.

Мигранттарды жаппай қуғындаудың артында «Крокус кешені» мүшкіл-қасіреті көрінеді. Бүкіл Ресей бойынша күштер қандай да бір террор актісінің дайындығын жіберіп алуы мүмкін жауапкершіліктен толғанып жатыр. Екатеринбургтегі сияқты жаға жартыс жүргізіп, оның алдын алуға тырысады. Дегенмен, сол жерде ешқандай дайындық болмағаны анық.

Дубнов Әзірбайжанның басқа орталық азиялық мемлекеттерден, әсіресе Қырғызстан мен Тәжікстаннан айырмашылығын атап өтті. Бұл екі ел Ресейдің жақын одақтас елдері тобына кіреді және РФ-ке көп тәуелді.

Олар Ресейге байланысты, өйткені Қырғызстан мен Тәжікстаннан миллиондаған мигрант сол жерде жұмыс істейді, бұл олардың экономикасын су бетінде ұстайтын өте маңызды фактор. Жалпы, бірнеше жыл бұрын бұл екі елді «fail state» - «сәтсіз мемлекеттер» деп атайтын. Қазір маман мұндай анықтаманы қолданбайтынын айтады, бірақ қалай болғанда да Бішкек пен Душанбенің Мәскеуге тәуелділігі Бакудың тәуелділігінен айтарлықтай жоғары.

"Әзірбайжан қазіргі жағдайда маңызды аймақтық держава болып табылады. Алға қарай барған сайын оның бүкіл еуразиялық кеңістікте әсері нығайып келеді", - деп баса айтты сарапшы.

Бұл әсер Израиль мен Иранның қақтығысынан кейін күннен атқылаған жалындар сияқты көрінді. Анықталғандай, Әзірбайжанның осы үлкен аймақтағы көптеген жағдайларға қатысы бар екен.

Алиев өз елінің маңыздылығын баса айта отырып, ол Мәскеумен қарым-қатынаста ешқашан Тәуелді мемлекет жағдайында болмайтынын көрсетеді. Бакуда:

"Біз сіздерге тәжіктер емеспіз. Мұрныңызға тиіп қойыңыз, бізді осылай қорлауға жол бермейміз. Сіздер бізге тәуелді болсаңыз керек, біз сіздерге қарағанда" дейтін сияқты.

Яғни, олар өз қадір-қасиетін қорғай білуге үйренді. Мүмкін, тым ақылға сыймайтын түрде болса да. Дубнов журналистерге қатысты жауап шараларының әзірбайжандық билік өзін көрсеткісі келген деңгейде өркениетті болмағанын айтады.

Болашақ болжамдары

Соңғы сұраққа жауап беріп, сарапшы оптимистік болжам бере алмайтынын мойындады.

"Өзгені ұр, өзіңдікілер қорықсын" - бұрын яһудилер туралы еді, енді мигранттар туралы осылай айтады.

"Бұл менталитет, белгілі бір дәрежеде «орыс әлемінің» идеологтарымен жоғарыдан тәрбиеленетін, ешқайда кетпейді. Ол тек басылуы, әлсіреуі мүмкін. Ресейдегі саяси-идеологиялық элита бұл көзқарасты насихаттап отыр. Олар бөтендерге қарсы жеккөрушілік ұстанымын қалыптастырды. Бұл тенденция қоғамның барлық саласына таралып кетті", - деп түсіндірді Дубнов.

Ресей мен Әзербайжан арасындағы бұл жанжал – кездейсоқ оқиға емес. Бұл – Мәскеудің мигранттар мәселесіне деген қатігез саясаты мен кеңістіктегі ықпал үшін таластың бір көрінісі.

Дереккөз: ORDA

Пікірлер (0)
Здесь пока ничего нет
Пікір қалдырыңыз
Войдите, чтобы оставить комментарий