Сайлау жақындап қалды: Қазақстан өңірлерінде жабық дайындық басталды

2025 жылдың сәуір–мамыр айларында Ақтөбе облысында аумақтық сайлау комиссиялары (АСК) мүшелерін оқытуға 2,2 миллион теңгеге мемлекеттік сатып алу конкурсы өтті. Тапсырыс беруші — облыс әкімінің аппараты, ал жеңімпаз — баламасыз түрде Қазақстан Республикасы Президенті жанындағы Мемлекеттік басқару академиясы болды.

75077230-ОК2 лоты басқа қатысушылардың қызығушылығын тудырмады: бір ғана жеткізуші өтініш беріп, келісімшарттың құны — 2 234 142 теңге — бөлінген сомамен толық сәйкес келді. Яғни, бәсеке де, орындаушыны таңдау мүмкіндігі де болған жоқ.

Жоғарыдан берілген тапсырма

2024 жылдың желтоқсанында қабылданған Орталық сайлау комиссиясының № 58/73 қаулысына сәйкес, өңірлер дәл осы Президент жанындағы Академиямен жұмыс істеуге міндеттелген — бұл 2025 жылға арналған сайлау процесіне қатысушыларды оқыту шаралары кешенінің бір бөлігі. Демек, оқытушы ұйымды таңдау құқығы емес, міндет.

Құжат жүзінде барлығы нақты: 52 тұрақты АСК мүшесі 24 академиялық сағат (әрқайсысы 40 минуттан) оқудан өтуі тиіс. Сабақтар офлайн форматта, әдістемелік құралдармен, кейстермен, таратпалармен, қазақ-орыс синхронды аудармасымен және екі тілде «шығармашылық есеппен» өткізіледі. Тіпті дәптер мен қалам да бюджетке енгізілген.

Ашықтық — тек аты ғана

Қызметтің жалпы құны — адам басына шамамен 43 000 теңге. Бұл көп пе, аз ба — талқылауға болады. Алайда басты мәселе — бәсекенің және баламаның болмауы. Мемлекеттік сатып алу болса да, орындаушы алдын ала белгіленіп қойған, ал бүкіл рәсім шын мәнінде нарықтық бәсекені емес, жоғарыдан берілген тапсырманы еске салады.

Сонымен қатар, оқу кезінде жіберілген олқылықтар сертификат беруден бас тартуға себеп болуы мүмкін: егер үш академиялық сағаттан артық жіберіп алсаң — тіпті мемлекет қаржыландырса да, куәлік берілмейді.

Сайлауға дайындық — жай формалдылық па, әлде нақты сценарий ме?

Лот мәтінінде нақты қандай сайлау жөнінде екені көрсетілмесе де, өңірлердің электоралды циклға дайындықты бастап кеткені айқын. Ресми түрде — заңға, рәсімдерге, құқық қолдануға басымдық берілген. Бейресми түрде — басқарылатын, орталықтандырылған және алдын ала «реттелген» сайлау жүйесін қалыптастыру маңызды болып отыр.

Мұндай оқыту тек Ақтөбе облысында ғана емес — басқа өңірлерде де жүріп жатыр. Ал Орталық сайлау комиссиясы бір ғана ұйым — Президент жанындағы Академия негізінде өтетін стандартты бағдарламалар мен оқу схемаларын бекітіп қойған.