Сирек фото: Кемел Тоқаев және арыстар Сыр бойында

1983 жылдың көктемінде Қызылорда облысы ірі мәдени шараның орталығына айналды - мұнда Қазақ Кеңес әдебиеті күндері өтті, деп хабарлайды POLITICO.KZ Kazinform агенттігіне сілтеме жасап.

Бұл оқиға тек газет беттерінде ғана емес, сол күндердің ерекше атмосферасын жеткізетін сирек фотосуреттерде де сақталған.

Республиканың түкпір-түкпірінен келген жазушылар, ақындар және әдебиет сыншылары Сыр өңіріне жиналып, жергілікті жұмысшылармен, оқушылармен, жастармен жүздесіп, өз шығармашылықтарымен бөлісті және жаңа туындылар жазуға шабыт алды.

Бұл тарихи сәттерді бейнелеген фотосуреттер 1983 жылдың 27 және 28 мамырында жарық көрген облыстық «Ленин жолы» (қазіргі «Сыр бойы») газетінің нөмірлерінде жарияланған.

Алғашқы фотосуретте жазушылар делегациясының әуежайға келген сәті бейнеленген. Қызылорда тұрғындары қонақтарды гүлмен, нанмен және әуенмен ыстық ықыласпен қарсы алды.

Журналист О.Жаппарханов бұл кездесуді былай суреттейді: «1983 жылдың 27 мамырында сағат 16:40-та Сыр үстінде күміс түсті лайнер пайда болды, сонда әуежайға жиналған қала тұрғындары ду қол шапалақтады. Адамдар Қазақ Кеңес әдебиеті күндеріне келген жазушыларды қарсы алу үшін жиналған еді. Айналада «Сөз зергерлері, қош келдіңіздер!» деген қарсы алу сөздері жаңғырып тұрды, айналада гүлдердің хош иісі аңқып, әуен қатты ойнады».

Қызылордада өткен әдебиет күндеріне қатысқандар туралы сол кездегі мақалаларда айтылады. Делегацияны белгілі ақын, КСРО Мемлекеттік сыйлығының лауреаты, Қазақстан Жазушылар одағы басқармасының бірінші хатшысы Жұбан Молдағалиев басқарды. Онымен бірге басқа да көрнекті ақындар – Әбділдә Тәжібаев, Сырбай Мәуленов, С. Сейітов, А.Жәмішев, С. Жиенбаев, Л.Кривощеков, Р.Қонақова, А.Бақтыгереева, А.Шәмкенов, прозаиктер – Тахауи Ахтанов, Дүкенбай Досжанов, Кемел Тоқаев, Н.Сералиев келді. Академик Мұхамеджан Қаратаев пен Рахманқұл Бердібаев сияқты белгілі әдебиет сыншылары да болды.

Екінші фотосуретте – Қазақ әдебиеті күндерінің ресми ашылу салтанатына қатысқан бір топ жазушы мен ақындар бейнеленген.

Бұл газет фотосуреттерінде белгілі жазушы, редактор, Ұлы Отан соғысының ардагері, Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың әкесі Кемел Тоқаев та бар. Ол өзінің әріптестері – танымал жазушылар мен қоғам қайраткерлерінің ортасында тұр.

Шытырман оқиғалы және детективті проза жанрындағы танымал шығармалардың авторы Кемел Тоқаев қазақ әдебиетінің дамуына елеулі үлес қосты. Оның алғашқы «Жұлдызды жорық» жинағы 1954 жылы жарық көрді. Оның «Солдат соғысқа кетті», «Ерекше тапсырма», «Соңғы соққы», «Түнгі атыс», «Сарбағанда болған оқиға» және басқа да романдары мен повестері Қазақстанда ғана емес, одан тыс жерлерде де кеңінен танымал. Ол Ұлы Отан соғысының 1-ші және 2-ші дәрежелі ордендерімен, екі рет «Ерлігі үшін» медалімен марапатталған.

Соғыстан кейін ол республикалық газеттердің редакцияларында жауапты қызметтер атқарды. 1980–1984 жылдары Қазақстан Жазушылар одағының әдеби кеңесшісі болды.

Бұл фотосуреттер – жай ғана кадрлар емес, нағыз тарих. Олар әдебиет қоғам өмірінің маңызды бөлігі болған, ал кітаптар адамдар арасында шынайы қызығушылық тудырған кезең туралы сыр шертеді.