Президент: Қазақстан мен Қытайдың берік қарым-қатынасы – табысты ынтымақтастық кепілі

Бүгін Қытайдың ағылшын тілді танымал Сhina Daily газетінде Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Strong Kazakh-Sino ties key to successful cooperation» («Қазақстан мен Қытайдың берік қарым-қатынасы – табысты ынтымақтастық кепілі») атты мақаласы жарық көрді. 

Мақалада президент былай дейді:

Қазақстан мен Қытай арасындағы қарым-қатынас ғасырлар бойы көршілік байланыстарға негізделген. Бұл байланыстар өзара сенім, қолдау және түсіністікпен үнемі нығайып келеді. Бүгінде бұл тарихи достық стратегиялық серіктестіктің және мемлекетаралық ынтымақтастықтың үлгісіне айналды.

Екі елді бейбіт әрі тату көршілік рухында 1700 шақырымнан астам ортақ шекара біріктіреді.

Бұл берік рух жоғары деңгейдегі өзара сапарлар мен тығыз саяси диалог арқылы сақталып отыр.

Қытайдың соңғы онжылдықтағы әсерлі дамуы, әлемдік ауқымдағы көрнекті саясаткер – Төраға Си Цзиньпиннің көреген басшылығының арқасында, Қазақстанды қоса алғанда, көрші мемлекеттерге үлкен пайда мен жаңа мүмкіндіктер ұсынып отыр.

Біз ортақ жолымыздың жаңа әрі уәделі кезеңіне аяқ басқан сәтте сыннан өткен серіктестіктің беріктігі мен тереңдігін бағамдау маңызды. Соңғы жылдары болашаққа ортақ көзқарасымыз бен барлық саладағы ынтымақтастықтың күшеюі қарым-қатынасымызға жаңа серпін берді.

Экономикалық серіктестік

Әлемдік экономикалық қиындықтарға қарамастан, Қазақстан мен Қытай арасындағы сауда-экономикалық байланыстар қарқынды дамуда. 2024 жылы екіжақты тауар айналымы тарихи ең жоғары көрсеткішке – 44 млрд АҚШ долларына жетті. Осылайша Қытай Қазақстанның ең ірі сауда және экономикалық серіктесі мәртебесін нығайтты.

2005 жылдан бері қытайлық компаниялар Қазақстанға 27 млрд доллардан астам инвестиция құйып, бүгінде елімізде 6 мыңға жуық қытайлық кәсіпорын жұмыс істеп жатыр. Олар технологиялық жаңғыру мен өндірісті модернизациялауда маңызды рөл атқаруда.

Ежелгі Жібек жолынан бастау алған тағдыр тоғысуы бүгінде жаңа көлік дәліздерінің дамуы арқылы жалғасып келеді.

2013 жылы Си Цзиньпин мырза Астанада жариялаған «Бір белдеу, бір жол» бастамасы – осы тарихи ынтымақтастықтың айқын дәлелі.

Бұл заманауи сауда және көлік торабы Қазақстанның Еуразиядағы негізгі транзиттік хаб ретіндегі рөлін күшейтіп, Қытай экономикасының берік сенімділігін көрсетті.

Инфрақұрылым және көлік

Бірлескен күш-жігеріміздің жарқын мысалы – Транскаспий халықаралық көлік дәлізінің (Орта дәліз) қарқынды дамуы. Ол Қытай, Орталық Азия және Еуропа арасындағы жүк тасымалы үшін ең қысқа әрі тиімді бағытқа айналуда.

2024 жылы іске қосылған Достық–Мойынты теміржолының жаңа желілері Қытай–Еуропа дәлізіндегі Қазақстанның транзиттік әлеуетін бес есе арттырмақ. Сондай-ақ, қытайлық серіктестерімізбен бірге Сиань қаласында жаңа сауда-логистикалық орталық ашылды.

Теңіз саласындағы әріптестік те маңызды. Ақтау портында Қытайдың Ляньюньган портымен бірлесіп салынған контейнерлік хаб Орталық Азия мен Каспий аймағына толыққанды логистикалық қызмет көрсететін контейнер флотын қалыптастырды.

Энергетика және ауыл шаруашылығы

Мұнай-газ саласы әлі де негізгі тірек болып отыр. Қазақстан-Қытай мұнай құбырының кеңеюі, мұнай өңдеу және мұнай-химия зауыттарының жаңғыртылуы мен салынуы – осының айғағы.

Ауыл шаруашылығы ынтымақтастығы да қарқынды дамуда. 2024 жылы Қазақстанның Қытайға агроазық-түлік экспорты 10 пайызға өсті. Қытай инвесторлары көкөніс, дәнді дақыл, жүгері және мақта өнімдерін өңдеуге бағытталған ірі жобаларға қызығушылық танытып отыр.

Мәдениет және туризм

Біздің серіктестігіміз тек экономикамен шектелмейді. Мәдени байланыстар әрдайым берік болып келді. 2024 жылы Қытайда Қазақстан туризмі жылы табысты өтті. Биыл Қазақстанда Қытай туризмі жылы жарияланды. Бұл бастама туризм саласындағы қарым-қатынасты жаңа деңгейге шығарып, халықтарымыздың дәстүрі, тарихы мен табиғатын тереңірек тануға мүмкіндік береді.

Дипломатия және көпжақты ынтымақтастық

Қазақстан мен Қытай Шанхай ынтымақтастық ұйымы (ШЫҰ) аясында тығыз жұмыс істеп келеді.

ШЫҰ бүгінде Еуразиядағы көпжақты ынтымақтастықтың берік іргетасына айналды. Ол тұрақтылықты, экономикалық өсімді және мәдени алмасуды нығайтуда.

Қытайдың қазіргі төрағалығы кезінде ұйым өңірлік қауіпсіздікті күшейтуге, экономикалық ықпалдастықты тереңдетуге және мәдени-гуманитарлық байланыстарды кеңейтуге күш салып отыр. Бұл басымдықтар Қазақстанның өңірлік даму көзқарасына толық сәйкес келеді.

Алдағы Тяньцзинь саммиті ұйымның болашақ бағытын айқындайды. Бұл – өзекті жаһандық мәселелер бойынша стратегияларымызды үйлестіруге және институционалдық реформаларды ілгерілетуге арналған маңызды мүмкіндік.

Қорытынды

Си Цзиньпиннің сөзімен айтсақ, Қытай мен Қазақстан – «жаңғыру жолындағы серіктестер». Біз бірге үлгі бола аламыз. Ортақ мақсат пен үйлесімді іс-қимыл қазіргі замандағы көптеген сын-қатерлерді еңсерудің кепілі.

Тарихи тоғыста тұрған Қазақстан мен Қытайдың өзара құрметке, ортақ көзқарасқа және берік ынтымақтастыққа негізделген серіктестігі жаңа жетістіктерге жетіп, екі елге нақты пайда әкелетініне әрі өңірлік және жаһандық өркендеуге үлес қосатынына сенімдіміз.