Путиннің нұсқауымен Ресейде активтерді жаппай тартып алу күшейді

Ресейде активтерді жаппай тартып алу қарқын алуда, деп хабарлайды POLITICO.KZ The Financial Times басылымына сілтеме жасап.

Ұлттандыру Владимир Путиннің батыс компанияларына ұсыныстар жасауына орай жүріп жатыр.

Өткен жылы Ресей миллиардері Дмитрий Каменщикке үкімет пен қауіпсіздік қызметіне жақын адамдар ол бас тарта алмайтын ұсыныс жасады.

Бірақ Каменщик Мәскеудің екінші ірі әуежайы – Домодедовоның 25% акциясын мемлекетке сыйлағысы келмегенде, оған Ресей заң жүйесінің бар күші түсті, дейді оған жақын бір дереккөз.

Қаңтарда Ресей Бас прокуроры Домодедово әуежайын ұлттандыруды талап етіп, Мәскеу сотына жүгінді. Олар Каменщик пен оның әріптесінің шетел паспорттары бардықтан, Ресей экономикасын әлсіретуге бағытталған батыс әрекеттеріне қатысқанын мәлімдеді. Жабық режимде жүргізілетін істі қарау әлі жалғасуда.

Бұл оқиға – Украинадағы қақтығыс басталғаннан бері жиілеген ұлттандырулар сериясының бір бөлігі. Сонымен бірге Путин Дональд Трамптың Ресеймен экономикалық байланыстарды қалпына келтіру жоспарларына үміттенген батыс компанияларына да ұсыныстар жасауда.

Қақтығыс басталғалы бері Ресей Бас прокуратурасы 85-тен астам ресейлік кәсіпорынға қарсы іс қозғады. Прокуратура бұл процестің арқасында мемлекетке 2400 млрд рубль (27,9 млрд доллар) қайтарылғанын мәлімдеді.

Нысанаға әртүрлі кәсіпорындар түсті – Ресейдегі ең ірі магний өндірушіден бастап, ең ірі автодилерге дейін. Соңғы апталарда мемлекет Raven Russia қоймалар желісінің иесі мен «Родные поля» дәнді дақылдар экспортерінің активтерін конфискациялауды бастады.

Бұл істер Ресей экономикасындағы «аң аулау маусымын» көрсетеді. Экономика Кеңес Одағы ыдырағаннан бергі ең жоғары жылдамдықпен қайта құрылуда – бұл кезеңде олигархтар активтерді ең төмен бағаға сатып алған болатын.

Путиннің балалық шағындағы достары – Ротенберг бауырлары, Бас прокуратураның конфискациялауларының негізгі пайда алушыларына айналды.

Ресей БАҚ деректері мен нарық қатысушыларының айтуынша, Ротенбергтерге жақын «Росхим» химиялық конгломераты соңғы уақытта Бас прокуратура конфискациялаған кем дегенде үш ресейлік компанияны сатып алды.

«Ұлттандырудың бұл жұмсақ әдісі... Ротенбергтердің жұмысы... Олар бұл схеманы ойлап тапты. Олардың бұл жұмысты жүргізушілері, заңгерлері, экономикалық кеңесшілері, деректер жинайтын мамандары бар. Олар осындай істерді іздеп, сосын Бас прокуратураға ресми іс қозғау үшін дәлелдер ұсынады», – дейді Ресей үкіметімен үнемі байланыста жүрген бір дереккөз.

Аркадий Ротенберг басқа акционерлермен бірге елдегі ең ірі әуежай – Шереметьевоның бір бөлігіне ие.

«Домодедовоға» жақын адамдардың айтуынша, бұрын бизнесын қорғап келген Каменщик пен оның әріптесі Вадим Коганның осы соңғы шабуылға төзе алатынын айту үшін әлі ерте.

Қалай болғанда да, бұл іс билікке келген Бас прокуратура үшін жаңа эскалацияны білдіреді.

Берлиндегі Карнегидің Ресей-Еуразия орталығының зерттеушісі Александра Прокопенконың айтуынша, бұл «бизнес үшін сигнал… ешкім де қол сұғылмас емес», тіпті режим ішіндегі байланыстарға сенген компаниялар үшін де. «Бас прокуратураға қалаған адамдарға қарсы іс қозғау үшін Путиннің көмегі бар», – деді ол.

Бас прокуратура Коган мен Каменщикті бірнеше азаматтығы бардықтан «Домодедовоны шетелдік бақылауға алуда» айыптады. Екеуі де Ресей азаматы болса да, Каменщиктің Түркия мен БАӘ паспорттары, ал Коганның Израиль азаматтығы бар екендігі айтылды.

Прокурорлар Каменщик пен Коганның «Ресей экономикасына зиян келтіру арқылы стратегиялық жеңіліс әкесуге бағытталған батыс мемлекеттерінің агрессивті саясатын ұстанды» деп айыптап, 18 млрд рубльді өздеріне тартқанын мәлімдеді. Каменщик пен Коган айыптарды жоққа шығарды.

Бұл іс Вашингтон мен Мәскеудің жақындасуы туралы әңгімелер аясында Ресейге оралуды ойластырып жүрген шетелдік компаниялар үшін ескерту ретінде қарастырылуы мүмкін.

Америкалық компаниялар делегациясы сәрсенбіде Мәскеуде ресейлік қызметкерлермен кездесті, деп хабарлады Ресей тікелей инвестициялар қорының басшысы Кирилл Дмитриев Х-те.

Өткен айда Ресей президенті итальяндық Ariston компаниясына «Газпром» құрылымына уақытша берілген Ресей бөлімін қайтару туралы жарлыққа қол қойды.

Көптеген трансұлттық корпорациялар Ресей кәсіпорындарын жаңа иелерінен қайта сатып алу опциондарын алғанымен, мұндай мәмілелермен айналысқандар жаңа иелердің өздеріне тиген құндылықтардан бас тартуына күмәнданады.

Ресейдегі бұрынғы және қазіргі үздік бизнес қайраткерлерінің айтуынша, Путиннің Украинадағы қақтығысқа деген құмарлығы оны экономикалық мәселелерден алыстатып, қызметкерлеріне өздерінің «олжалары» үшін күресетін бостандық береді.

Прокурорлар Домодедовоны ұлттандыруды талап еткеннен кейін жақында Каменщиктің досы Путинмен кездесіп, әуежай иелерін қорғауды сұрады, деп хабарлайды мәселеге жақын бір дереккөз. Дос прокуратураның жалған ақпарат негізінде іс қозғағанын айтып, президенттен оны тоқтатуды сұрады.

Путин Ресей арнайы қызметтерінің Каменщик пен Коганның Домодедово ұшу-қону жолағын жөндеуге бөлінген қаражатты қылмыстық жолмен тартқаны туралы хабарлағанын айтты.

Дос әуежайдың корпоративтік құрылымының осы қаражатқа қол жеткізе алмайтынын түсіндірді, себебі ұшу-қону жолағы мен әуе қозғалысын реттеу Ресей авиациялық билігінің құзырында, деді сөз барысын білетін адам.

Ресей президенті таңғалғандығын білдіріп, мәселені тексеруге уәде берді, содан кейін прокуратура ісі тоқтап қалды.

«Путин үшін экономика және бір-бірімен соғысып жүрген бұл адамдар мүлдем қызық емес», – деді санкцияға ұшыраған ресейлік олигархтардың бірі. «Оны тек соғыс және геосаясат қызықтырады».

1990-жылдардың басында Каменщик пен оның әріптесі жекешелендірген Домодедово, 2000-жылдардың ортасына қарай қираған кеңестік әуежайдан елдегі ең ірі әуежайға айналды — және бұл орнын 10 жылдан астам сақтап қалды.

2011 жылы әуежайда жарылыс болып, 37 адам қаза тауып, ондаған адам жарақат алды. Сол жылы компания Лондон фондтық биржасында жоспарланған акцияларды алғашқы жайылымнан бас тартты. Каменщик бірнеше жылдан кейін террорлық акт кезіндегі әуежайдың қауіпсіздігін қамтамасыз етпегені үшін қылмыстық жауапкершілікке тартылды, бірақ бірнеше аптадан кейін босатылды.

Каменщик «20 жыл бойы шабуылға ұшырап келді», дейді оған жақын адам. «Оған қарсы тұратын тұтас армия бар екені анық, бірақ оның жоғарғы шеңберлерде де достары бар. Сондықтан ол осы уақытқа дейін өзін қорғап келді».

Каменщик ұзақ уақыт бойы бизнестің жалғыз иесі екенін, ал «Домодедово» Басқару кеңесінің төрағасы Вадим Коганның қаржылық үлесі жоқ екенін айтып келді.

Оларды жақсы білетіндердің айтуынша, бұл екі адам қарама-қайшылықтың тіпті үлгісі: Каменщик — әуе өнеркәсібінің мәліметпаз гигі, әр детальға аса назар аударатын; ал Коган — Элтон Джон мен Мэрайя Кэридің өнер көрсеткен асқақ тойлар ұйымдастыратын, Манхэттендегі пентхаус пен Ақ үй үлгісінде салынған Израильдегі үй сияқты сәнді жылжымайтын мүлікке ие экстравагантты оператор.

2024 жылы билік өкілдері Каменщикке хабарлағаннан кейін, ол меншік құрылымын өзгертіп, холдингтік компаниясын Ресейге көшірді, осылайша қолданыстағы заңдарға толығымен сәйкес келді, дейді дереккөз.

Алғашында Бас прокуратураның нысанасына қарсы тұра алмайтын топтар түсті — не Ресейден кеткендер, не саяси капиталы жоқ шағын ойыншылар болғандықтан, өздерінің позициясын ең жоғарғы деңгейге жеткізе алмады.

Енді «Домодедово» және Raven Russia сияқты ірі ойыншылар нысанада.

«Нарық тынышсыздануда, бұл әртүрлі тілектерді оятты», — дейді Ресейде трансұлттық корпорациялармен жұмыс істейтін бір адам. «Айналада барлық түрдегі қалжыңгерлер айналып жүр».