Ресейде соғысқа кеткендер елге оралып, қылмысқа баруда

Қылмыскерлер Ресей үшін соғысқа аттанып, кейін үйге оралып, тағы да қылмыс жасайды, деп хабарлайды POLITICO.KZ The Washington Post басылымына сілтеме жасап.

Бұл елде майдан сұмдықтарынан туындаған посттравматикалық стресс бұзылуына ұшырағандарға психологиялық қолдау көрсетілмейді, сондықтан жараланған әскери қызметкерлер арасында қылмысқа қайта белшеден батқандар бар.

2025 жылғы 9 ақпанда Сібірдегі Ачинск қаласында қар өтуге арналған балалар алаңында әйелді серпіліп тұрған пальто киіп, қылмыскер қолынан қашып бара жатып, жәбірленушіні жерге құлатып, мойнынан пышақтаған. Бұл қатігез оқиға көшедегі бейнебақылау камералары арқылы тіркелді.

Осы оқиғадан кейін, соның ішінде бұрынғы күйеуі Кирилл Чеплыгиннің жәбірленушінің жаңа серігі Вячеслав Комаренконы өлтіргенін анықтаған құқық органдары Чеплыгинді қамауға алса да, ол сотталғанын жасыру үшін Украинаға аттануға өтініш берді. 2025 жылғы 19 сәуірде жергілікті құқық қорғаушылар Change.org сайтында «басталған істі аяқтау» мақсатында оралмауы тиіс деген мазмұнда петиция бастады.

Президент Владимир Путиннің 2024 жылғы әскери амнистия бағдарламасы аясында қылмыскерлер, оның ішінде кісі өлтіргендер мен зорлықшылдар соғысқа қатысса, жазадан босатылады. Бұл саясатты құқық қорғау ұйымдары қауіпсіздікке нұқсан келтіретін механизм деп санайды, – деді қоғамдық құқық қорғаушы.

Ресей Ішкі істер министрлігінің мәліметі бойынша, 2024 жылы елде 617 301 зорлық-зомбылық қылмысы тіркеліп, бұл көрсеткіш 2014 жылдан бергі рекордтық деңгейге жетті. 2017 жылы бұл сан 437 300 болса, 2023 жылы 589 000-ға дейін өскен еді.

Еуропалық саясатты талдау орталығының аналитигі Ксения Кириллова майдан сызығы «басқа да қылмыстардың инкубаторы» болды және ешкім жазаланбайтынын атап өтті. Бұл жағдай әскер ішіндегі билік құрылысының қаталдығымен байланысты.

Тәуелсіз және патриоттық әскери блогерлер командирлердің сарбаздарды өлімге жібереді, кейде ұру, жерді қазып, клеткеге қамау тәрізді қорлықтар қолданатынын баяндайды. Қанішерлік пен қорлық майдан даласында кең өріс алған.

Соғыс травмасының салдарынан алкогольді пайдалану да артты: 2023 жылы РФ Федералдық алкоголь және темекі бақылау қызметі жариялаған дерекке сәйкес, сыра мен шараптың жалпы тұтыну көлемі 2,3 миллиард литрді құрап, 2022 жылмен салыстырғанда 4%-ға өскен.

Кемеровода 2020 жылғы қаңтарда экс-жігіті Владислав Канюс 23 жастағы студент қыз Вераны шектен тыс күш қолдану арқылы өлтірген. Оған 17 жыл беріліп, небәрі бір жыл отырып шыққан ол кейін майданға жіберіліп, 2023 жылы президент жарлығымен кешірім алған. Жәбірленушінің анасы Оксана Пехтелева «біздің көршімізде өмір сүретін қатыгез қылмыскердің орналасуы — адами азап, қорқыныш ортасы» деді.

1989 жылы Ауғанстаннан оралған совет сарбаздары арасында да қылмыс деңгейі күрт өскен: шамамен 372 000 адам алкоголь мен есірткіні жиі тұтынып, 3 700-дейі кісі өлтіру және тонау үшін сотталған, – «Коммерсантъ» басылымы хабарлаған.

Психологиялық көмек пен соғыс травмасынан сақтандыру шараларының жоқтығы бүгінгі қақтығыста жағдайды ушыға түсіруде. Егер бұдан бұрын әскери департамент қатаң тәртіп орнату арқылы ғана тәртіпті сақтауға тырысса, енді ол өз қоластындағы қылмыскерлердің әрекеттерін заңдастырып отыр.

24 жастағы бұрынғы инженер Данила Архипов граната жарылысынан жарақат алып, Францияға қашып кеткенде «біз конвейер секілді жүйеге қамалып, адамгершілігімізді жоғалта бастадық» деді. Оның сөзінше, 15 сарбаз қатысқан штурмдау операциясынан әдетте 3-4 адам ғана аман қалып, қалғандары өлімнен аман өтпейтін болған.

Ресей мемлекеттік ақпарат құралдары майдан қатысқандарды «жаңа элита» ретінде көрсетіп, олардың үстінен сын айтуға мүмкіндік бермейді. «Бұл қылмыскерлерге ешқандай заңдық тосқауыл қалдырмайды», – дейді Ксения Кириллова.